Praca przy wysokich temperaturach to obecnie czynność bardzo powszechna i wykorzystywana na co dzień. Możemy się z nią spotkać chociażby w hutach, gdzie ogień i spora emisja ciepła są niemalże codziennością. Na świecie występuje szereg materiałów posiadających właściwości ogniotrwałe. W głównej mierze jest to oczywiście ceramika, ale nie tylko.
Pozostaje nam więc pytanie, czym charakteryzują się poszczególne materiały i co sprawia, że są odporne na ogień? Poniżej postaramy się dokładnie wytłumaczyć na czym to wszystko polega, a także sprawdzimy, jakie wyróżnia się stopnie ognioodporności.
Ogniotrwałość – jak należy ją rozumieć?
Fakt, że jakiś materiał lub substancja jest odporna na ogień nie znaczy, że wytrzyma wszystko. Sam termin ogniotrwałości jest podzielony na dwie zasadnicze cechy. Pierwszą z nich jest żaroodporność. Substancję obdarzoną tą właściwością cechuje przede wszystkim brak wrażliwości na korozję gazową, powstającą na skutek bardzo wysokiej temperatury.
Innym i równie ważnym czynnikiem jest żarowytrzymałość, co z kolei opiera się na niepoddawaniu odkształceniom wynikającym z obecności ognia w pobliżu. Prościej mówiąc, materiał żarowytrzymały nie topi się i nie zmienia swojej formy po nadaniu mu wysokiej temperatury. Spójrzmy chociażby na tworzywa sztuczne, które po dostaniu ognia są w stanie niemal całkowicie zmienić swój stan na półpłynny. Nie są to więc w żadnym wypadku substancje ogniowytrzymałe.
Najpopularniejszy materiał ogniotrwały
Produktem najlepiej sprawdzającym się pod kątem ogniotrwałości i posiadającym obie z wyżej wymienionych cech jest ceramika ogniotrwała. Proces jej wytwarzania jest niesamowicie skomplikowany, a sam materiał pod względem twardości klasyfikowany jest tuż za diamentem. Wyrób ceramiczny można uznać za ogniotrwały w momencie, gdy jest w stanie pracować w temperaturach rzędu 1850°C, lecz z reguły są one dużo wyższe.
Do stworzenia takich warunków, konieczna jest prawidłowa obróbka cieplna. Mowa mianowicie o procesach takich jak wypalanie, prażenie czy spiekanie. Oczywiście, taki typ ceramiki nie powstanie z byle czego. Do wyrobu takich produktów korzysta się z dużych ilości gliny, skaleni czy kwarcu.
Odnośnie właściwości należy jeszcze zaznaczyć, że ogniotrwałość nie jest jedyną funkcją pełnioną przez dany wyrób ceramiczny. Produkty te nie przewodzą prądu, są odporne na ścieranie, a także nie reagują na żadne substancje chemiczne (nawet te mocno żrące).
Inne ogniotrwałe substancje
Do grona odpornych na wysokie temperatury możemy zaliczyć także szereg wielu metali. Mogą to być chociażby wolfram, cyrkon, niob czy chrom. Używa się ich nieco rzadziej niż szeroko opisanej wcześniej ceramiki, jednak fakt posiadania przez nie nieco innych właściwości wpływa na ich stosowanie. Niektóre z nich świetnie przewodzą prąd, co dość mocno może przydać się w dziedzinie energetyki.
Zastosowania ceramiki ogniotrwałej
Firma Zamac, specjalizująca się w branży wysokich temperatur jasno określa, że zakres użyteczności ceramiki ogniotrwałej jest bardzo obszerny. Materiały te stosuje się głównie w branżach odlewniczych, jednak istnieje sporo przypadków, w których służą jako elementy ochronne i izolujące określony układ przed przedostaniem się ognia. Znajdują swoje zastosowanie nawet w energetyce. Często tworzy się z nich izolatory osadzane na słupach niskiego, średniego i wysokiego napięcia.